Phượng À, Phượng À, Về Quê Hương Ta

• In bài này

Chi tiết

Đỗ Quý Toàn

Lượt xem: 3522

Lần đầu nghe Tổ Khúc Bầy Chim Bỏ Xứ, tôi mới đi xa trở về, ngồi lắng nghe những âm thanh vang dội bập bềnh dào dạt ngập thính phòng ở nhà Phạm Duy, tôi nhớ ngay đến câu thơ cổ: Phượng hề, phượng hề, quy cố hương = Phượng à, Phượng à, ta trở về quê hương cũ.

Quê hương lúc đó là những giai điệu mà Phạm Duy đã ghi lại, đã chuyển hóa. Lúc đó quê hương cũng là những hình ảnh hiển hiện trong lời ca. Những tên gọi: Chi Lăng, Cửu Long, Vành Khuyên, Chèo Bẻo, mỗi tiếng gợi lên một mảnh đời đã sống. Ðiệu hò miền Trung, điệu Quan Họ quê tôi, mỗi điệu làm thức dậy một mớ tế bào trong não bộ, một đường máu chạy trong thân thể. Phạm Duy lúc nào cũng có cây gậy thần làm phép của một đạo sĩ, rút đất đưa chúng ta đi về, rút cả thời gian mang chúng ta trở lại. Phượng này, Phượng này, mình về quê đi em.

Xem tiếp...

Phạm Duy và Bầy Chim Bỏ Xứ

• In bài này

Chi tiết

Phạm Văn Kỳ Thanh

Lượt xem: 3436

Olivier Messiaen (1908, một nhạc gia người Pháp, còn là một nhà thơ, một nhà sưu tập dã cầm tài tử. Ông đã chu du khắp các lục địa Âu, Mỹ, Á để thu góp những âm thanh của các loài chim để làm chất liệu cho những tác phẩm của ông. Những tuyệt tác lần lượt ra đời như '' Quator 1941) '', '' Oiseaux Exotiques (1958) '', ''Fêtes des Belles Eaux ''...

Phạm Duy không giống Massiaen, ông đi chu du khắp các lục địa để sưu tầm những nỗi lòng của người Việt xa quê hương. Bằng hình thức ẩn dụ ông mượn những loài chim trong ca dao, dân ca để hót lên những âm điệu hoài hương đó qua tổ khúc Bầy Chim Bỏ Xứ.

Những tác phẩm của Phạm Duy luôn luôn đổi mới về nội dung, hình thức và cả nhạc thuật nữa. Nhưng dù tân kỳ hóa tác phẩm của mình thế nào chăng nữa ông cũng chẳng bao giờ xa rời cái trục âm nhạc dân tộc.

Xem tiếp...

Ðiểm Tâm Ðắc Bầy Chim Bỏ Xứ

• In bài này

Chi tiết

Đặng Tiến

Lượt xem: 3231

Trên những réo rắt cằn cỗi miền Trung, người dân quê hương nghe câu hát:

Con chim xanh ăn quanh bãi cát...

Hình tượng đơn giản và bi thiết. Chim gì mà lại xanh? Ở đây chắc không phải sứ giả của Tây Vương Mẫu trong điển cố. Gọi là chim xanh để đồng hóa con chim với không gian của nó, màu trời bát ngát và sắc lá mượt mà. Màu xanh của sông biển, rừng núi, ruộng đồng giăng lả giăng la; thế giới mông mênh của cánh chim, ở đây, bị giới hạn vào bãi cát nhỏ bé. Bãi cát thì có gì cho chim bươn chải? Thế mà chim vẫn ăn quanh, vẫn không bay xa theo tầm mời gọi của trời cao đất rộng. Con chim nhẫn nại, chịu đựng thủy chung với bãi cát khốn khó, là hình ảnh con người Việt Nam, thời này qua thời khác.

Thế rồi một buổi sáng, những cánh chim xanh, chim hồng, loài chim tóc trắng, những vàng anh và ô thước, cùng một lúc vỗ cánh bay đi, thành một áng cầu vồng ngũ sắc.

Chim xa bầy còn thương cây nhớ cội
Người xa người tội lắm ai ơi

Xem tiếp...

Bầy Chim Bỏ Xứ: Ðiềm Báo Trước Cuộc Trở Về

• In bài này

Chi tiết

L.M. Trần Cao Tường

Lượt xem: 3012

I. BÍ MẬT CHO CUỘC TRỞ VỀ CỦA DÂN TỘC DO THÁI

Lịch sử dân tộc Do Thái có ba cuộc trở về chính. Cuộc trở về đầu tiên được Kinh Thánh ghi lại trong cuốn Xuất Hành từ đất nô lệ Ai Cập. Cuộc trở về gần đây nhất sau gần hai ngàn năm vong quốc, được diễn tả điển hình qua cuốn Về Miền Ðất Hứa (Exodus) của Leon Uris với cao điểm là tuyên ngôn năm 1948 thành lập quốc gia Do Thái với thủ đô là Tel Aviv có nghĩa là Ðồi Xuân từ sa mạc cát bỏng hoang vu. Nhưng cả hai cuộc trở về này đều được hình thành với nhãn quan của biến cố then chốt: bí mật nào đã đưa đám dân lưu đày bên Babylon trong cảnh rã rời như một đống xương tàn có sức mạnh làm đứng lên như một đoàn người sống lại đầy sinh khí? Cũng chính bí mật này đã trở thành Con Ðường Mẫu cho tất cả các cuộc trở về của nhân loại, từ những hoán cải nội tâm cá nhân cho đến những cuộc phục hưng của cả một dân tộc.

Xem tiếp...

Cảm Nghĩ về Tổ Khúc Bầy Chim Bỏ Xứ

• In bài này

Chi tiết

Phạm Anh Dũng

Lượt xem: 2863

Cảm nghĩ đầu tiên sau khi nghe xong Tổ Khúc Bầy Chim Bỏ Xứ là một sự ngạc nhiên lớn lao. Ngạc nhiên vì nhạc sĩ Phạm Duy, một người đã sáng tác nhạc từ nửa thế kỷ nay, bắt đầu bằng những bản nhạc thời kháng chiến chống Pháp, đến nay vẫn tiếp tục sự nghiệp với những tác phẩm lớn lao như Bầy Chim Bỏ Xứ.

Nói về Phạm Duy, có lẽ không ai có thể viết hết về con người và sự nghiệp của ông, Phạm Duy đã đi vào dân tộc, quê hương, tình yêu... bằng âm nhạc. Kể từ những năm chống Pháp với những bản nhạc Kháng Chiến , rồi Dân Ca, Tâm Ca, Ðạo Ca, Tình Ca, Du Ca, Nhi Ðồng Ca, Ngục Ca, Rong Ca ... hàng Ngàn Lời Ca, dòng nhạc của ông đã thấm vào bao nhiêu thế hệ. Có lẽ to tát nhất là những bản Trường Ca Phạm Duy. Bắt đầu là Con Ðường Cái Quan, xong đến Mẹ Việt Nam và Bầy Chim Bỏ Xứ. Phạm Duy gọi là Tổ khúc, nhưng theo ý tôi đây cũng là một Trường ca. Danh từ Tổ khúc được chọn có lẽ để cho phù hợp với câu chuyện của loài chim.

Xem tiếp...

Xuân Vũ: Mẹ Việt Nam

• In bài này

Chi tiết

Xuân Vũ

Lượt xem: 3594

... Bản Tình Ca hiện lên như một người đàn bà rực rỡ mà không lòe loẹt, khoẻ mạnh chứ không thô kệch và dồi dào tình cảm có thể chinh phục mọi trái tim. Người đàn bà ấy cũng hiện thân trong một trường khúc nhan đề Mẹ Việt Nam mà Phạm Duy đã dựng lên 10 năm sau bản Tình Ca.

Nếu Tình Ca là một ca khúc ba đoạn ba điệp khúc thì trường ca Mẹ Việt Nam là một bài hát dài bằng lịch sử nước Việt Nam hay bằng chiều dài của nước Việt Nam. Tình Ca chỉ tổng quát toàn bộ Việt Nam với những sắc thái đặc biệt của nó, thì Mẹ Việt Nam đi sâu vào một nhân vật. Ðó là người mẹ Việt Nam và những đức tính của mẹ. Nếu Tình Ca làm ta xúc động với những nét đặc tả thần kỳ thì Mẹ Việt Nam vừa mang những nét ấy lại vừa tạc thêm những nét làm ta kinh ngạc và thán phục tác giả hơn. Ðiều này xảy ra đến cho tôi khi tôi được đọc lời ca lần đầu và ngay ở những câu đầu:

Xem tiếp...

Mẹ Ðón Cha Về

• In bài này

Chi tiết

Phan Uyển Nghi

Lượt xem: 3356

Ðể sửa soạn cho buổi trình diễn Ðêm Ngàn Khơi 1999 đánh dấu mười năm hoạt động của ban hợp xướng Ngàn Khơi, lúc đầu bài hát "Mẹ Ðón Cha Về" được tập cho cả ca đoàn, hai bè nữ soprano, alto và hai bè nam tenor, bass cùng hát. Sau đó lại có quyết định để dành cho soloist đơn ca. Nhóm con gái chúng tôi tiếc mãi vì không được hát " Mẹ Ðón Cha Về" nữa.

Ðoản khúc " Mẹ Ðón Cha Về" trích trong trường ca Mẹ Việt Nam của nhạc sĩ Phạm Duy. Lời lẽ từng câu rất đẹp và mô tả rất gần hình ảnh những bà Mẹ Việt Nam.

" ...Mẹ đón cha về
Duyên thề chắp nối
Cuộc đời trôi nổi
Vần tươi cười
Vì lòng vui
Ðời nghèo nhưng có đôi

Xem tiếp...

Viết Về Mẹ Việt Nam

• In bài này

Chi tiết

Thi Vũ

Lượt xem: 3177

trích trong bài
Phạm Duy : Con Ðường Từ Tim Ði Tới Cõi Tâm
Giai Phẩm Xuân Quê Mẹ, số 88/89 - Tháng 1 & 2 1988

Vào giờ này, ngày này, một phép lạ sẽ xẩy ra, nếu Bộ Chính Trị Ðảng ở Hà Nội chịu cho dân một giờ đồng hồ. Một giờ thôi. Ðể trèo lên ba đỉnh Mẹ. Chắc họ không hẹp. Nhưng e khó khăn. Vì hành trình ấy vừa khổ hạnh, vừa cheo leo. Một giờ để nghe ba sáng tác của Phạm Duy về Mẹ. Ðiều khó là phải tạm gác hết qua bên cái chất vị mác-xít trong tâm khảm, để chào đón dòng máu Rồng Tiên ròng ròng chẩy xuống. Rồi ngồi nghe. Ðừng nghĩ ngợi. đừng cảnh giác, lòng thật thong dong. Nghe thôi. Nghe không bằng lỗ tai. Vì nghe là một hợp cảm ngũ quan. Ý thức căng vào cái trống không để đón nhận. Mắt vồ bắt những mầu sắc tươi rói qua âm thể. Mũi giữ cho kỹ những làn hương. Lưỡi đưa lời mình phụ hoạ, học lại tiếng nước. Xúc giác sờ mó, vuốt ve những hình hài khổ lụy hay xinh tơ. Lúc đó tái xác định lại lần cuối cái hoà thể của nhạc, trong xã hội loài người, đã vượt thú tính.

Xin các ông một giờ thôi, hành hương lên ba đỉnh Mẹ : Bà Mẹ Gio Linh, Mẹ Việt Nam và Bà Mẹ Phù Sa. Sau đó, ta tính toán lại với nhau. Mẹ vẫn còn đó, sao ta bỏ đi ? Mẹ không là biểu tượng nghệ thuật, mà là lực sống tràn trề sáng tạo. Mẹ vẫn còn đó, sao ta không về ? Ðã không về, còn ngăn kẻ khác trở về !

Xem tiếp...

Nhân Ðọc ''Mẹ Việt Nam'' của Phạm Duy

• In bài này

Chi tiết

Tam Ích

Lượt xem: 3191

Nhạc và Thơ - Nhạc Trong Thơ
Nhạc Tính và Dân Tộc Tính Trong Thi Ca Việt Nam
(đăng trong THIỆN MỸ, số 20, ngày 3-4-65)

(Bài này viết để kính tặng hương hồn Mẹ tôi, một bà mẹ đã sống
trong đau thương, đã chết trong đau thương trên đất ''Mẹ Việt Nam'').

Xưa kia, gần hết khoảng giữa tiền bán thế kỷ hai mươi, dân tộc Việt Nam - nói cho đúng là thanh thiếu niên tiểu tư sản - phải ''thưởng thức'' nhiều bài ca gọi là ''ca cải cách'' do những nữ ca sĩ như cô Ái Liên hát, nghe thật... như bị mắng vào thính giác. Cũng may là chuyện gì rồi cũng có ngày chấm dứt : năm 1946 là năm tổng khởi nghĩa mà cũng là năm dân tộc Việt Nam khâm liệm những ''hoang thai'' của âm thanh ấy - và đồng thời đi tìm một nền thi ca dân tộc cho chính mình. Thật không may, có một số hoang thai văn hóa chết đi thì lại có một hoang thai văn hóa khác ra đời: tại chỗ này, cái năm 1946 khai sinh ra một bài quốc ca bắt đầu bằng mấy câu:

Thuở trời đất nổi cơn gió bụi
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên...

Làm đau đớn thính giác thiên hạ một phen nữa. Thật quả tình, tôi không... giận gì cái chính quyền đã làm việc ấy, tôi chỉ ngạc nhiên cho cái người nào đề nghị lấy những câu thơ như vậy làm... quốc ca mà thôi. Rồi việc ấy cũng... qua đi, chỉ để lại dư âm kỷ niệm... mệt ơi là mệt. Ðặt vấn đề lên bình diện dân tộc với tất cả kích thước bề rộng và bề sâu của nó, thì sau thời đó, trí thức Việt Nam tại đây hãy hạn chế tại đất miền Nam này vẫn cầu nguyện cho có một nền thi ca dân tộc.

Xem tiếp...

Chương 1

• In bài này

Chi tiết

Phạm Duy

Lượt xem: 9140

Xem tiếp...