Phạm Duy

Chương 9 - Hỡi Ôi ! Thân Phận Làm Người

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 2930

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần 2 Người Suy Tư - Chương 9 - Hỡi Ôi ! Thân Phận Làm Người

Trời kia bắt phải làm người (Nguyễn Du)
Nực cười hai chữ nhơn tình éo le (Nguyễn Đình Chiểu)
Vi nhân nan vi nhân nan (Lão Tử)
L'homme n'est qu'un roseau mais un roseau pensant = Con người chỉ là cây sậy nhưng cây sậy biết suy nghĩ (Blaise Pascal)
Con người, hai tiếng nghe vang vang kiêu hãnh (Gorki)
L'homme, cet inconnu! (Ôi! Con người, kẻ vô danh ấy)
Hỡi, hỡi ơi thân phận làm người ! (Phạm Duy)

Ở chương này tôi xin đề cập tới những tư tưởng và tình cảm của Phạm Duy đối với con người nói chung.

Chương 8 - Con Dế Hát Rong

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 3477

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần 2 Người Suy Tư - Chương 8 - Con Dế Hát Rong

Trong PHẦN 1, tôi đã nói về nghệ thuật của một nghệ sĩ rất đa dạng. Trong nhạc Phạm Duy, ta thấy có chất liệu của cả thi ca, văn chương và hội hoạ. Phạm Duy lại cũng không chỉ là một người soạn nhạc để mua vui cho người nghe mà anh đã mượn cây đàn, giọng hát để nói lên những ý nghĩ của anh trước cuộc đời Việt Nam đầy sóng gió. Đã có một người viết về Phạm Duy, cho rằng nếu Việt Nam là một nước êm ấm bình thường (như nước Thụy Sĩ chẳng hạn) thì đã chẳng có một Phạm Duy, con người suy tư của thời đại, mà chỉ có một Phạm Duy, người ca sĩ của gánh hát, phòng trà hay đĩa hát mà thôi.Những suy tư, hay nói cho đúng hơn, triết lý trong nhạc Phạm Duy không nặng nề to lớn, ghê gớm siêu kỳ mà rất đơn giản, dễ lãnh hội như trong một bài ca rất giản dị, bài Bé Bắt Dế.

Chương 7 - Chữ Nhỏ Của Phạm Duy

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 2929

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 7 - Chữ Nhỏ Của Phạm Duy

Trong nghệ thuật viết tiểu thuyết Tolstoi có bảo ta: Petit détail fait grand roman Chi tiết nhỏ làm nên truyện lớn. Một câu nói ngắn dạy ta mãi mãi trên đường dài. Vũ Trọng Phụng để lại một chồng tiểu thuyết cho người đời, trong đó có mấy chữ ''biết rồi khổ lắm nói mãi'' của cụ cố Hồng. Câu nói cau có đó vụt bước ra khỏi trang sách, đi khắp dân gian. Thiên hạ cứ tuởng suy tôn kẻ độc tài trở thành vĩ nhân bất tử là đem các khẩu hiệu om sòm cho vô kèn đồng rồi bắt nhạc công phun chúng ra, rồi khi lãnh tụ chết thì xây cái nhà mồ thiệt bự. Không đâu, những bài ca khẩu hiệu sẽ chết một cách ''bất tử'' còn một câu ca dao, đồng dao mang hồn dân tộc lưu truyền từ miệng người đời đời không tắt. Không đâu, Tolstoi mang giày rơm, viết trên bàn gỗ đơn sơ và chết chỉ nằm dưới nấm đất thấp không cần bia đá tượng đồng, thế nhưng vẫn là vĩ nhân, khi còn sinh tiền cũng như sau khi nhắm mắt, quyền lực của ông cao hơn vua chúa Âu Châu. Trên ý thức chi tiết nhỏ làm nên truyện vĩ đại của Tolstoi, tôi tiếp tục đi nhặt thêm vài chữ rất nhỏ của Phạm Duy để coi người nghệ sĩ này lớn như thế nào.

Chương 6 - Truyện Trong Nhạc Phạm Duy

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 2842

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 6 - Truyện Trong Nhạc Phạm Duy

Nói tới truyện phải nói nhân vật. Rồi đến cốt truyện. Nhưng có những truyện không có truyện gì cả mà chỉ có vấn đề, nghĩa là tác giả định nói gì với độc giả qua câu truyện mình kể mà không cần nhân vật lắm. Trong nhạc của Phạm Duy, tôi nhận thấy cái chất truyện cũng rất phong phú. Truyện với Họa gần nhau hơn Thơ với Họa vì nói đến truyện là phải nói đến chi tiết. — đây tôi chỉ xin bàn đến những bản nhạc có tính chất truyện đậm nhất, nghĩa là nó có nhân vật, có truyện và có vấn đề. Trên cơ sở này, ta có thể nói bài Cây Đàn Bỏ Quên là một truyện với nhân vật chính là người bỏ quên cây đàn. Nhân vật kế đó là ''em''. Cây đàn cũng có thể gọi là nhân vật được. Có hai nét kịch tính trong truyện này: Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồivà bông hoa trên phím tươi cười. Câu chuyện đơn giản nhưng nó mang cả một triết lý nho nhỏ xinh xinh như bông hoa kia. Em yêu tôi hay yêu đàn? Tất cả ba yếu tố cấu tạo truyện đều rất rõ. Nếu muốn viết nên một truyện ngắn bằng văn xuôi thì nhà văn chỉ cần lấy cốt truyện này mà phát triển nó lên.

Bài Chinh Phụ Ca tự nó đã là một truyện, tuy suông sẻ hơn bài Cây Đàn Bỏ Quên nhưng nhân vật cũng rất rõ nét và có thể chia ra ba phần giống như ba chương.

Chương 5 - Cây Lúa Của Phạm Duy

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 7429

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 5 - Cây Lúa Của Phạm Duy

Không biết có dân nước nào đặt tên cho con như dân ta không : Điệp, Cúc, Mai, Lan, Liễu, Mận, Đào, Trúc, Sen, Gừng, Riềng, Ớt, Hành, Hẹ, Quít, Cam, Nhãn, Chanh, Ổi, Mít, Dâu, Măng, Trê, Lóc, Thúng, Nia, Nong, Sàng v. v. và v.v... Và Lúa. Ở Nam Bộ có cả một điệu hò lúa trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp như sau:

Lúa ta là lúa nuôi quân
Quân là quân của mình
Mình là mình đánh Tây
Dân là dân của mình
Mình là mình thắng Tây...

Thuở đó tôi mới 20 tuổi, thường điều khiển cho bộ đội hò điệu này, câu hò là do tôi đặt tuồng bụng và ứng khẩu.

Chương 4 - Phạm Duy, Họa Sĩ Của Màu Xanh

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 3153

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 4 - Phạm Duy, Họa Sĩ Của Màu Xanh

Mỗi nhà họa sĩ đều có nét sở trường và màu sở thích của mình. Tôi nhận thấy Phạm Duy là họa sĩ của màu xanh. Trong toàn bộ nhạc kịch nhân gian của mình, Phạm Duy đã dùng rất nhiều màu sắc chính, nhiều nhất xanh kế đó vàng, rồi hồng, tím, tía, đỏ v. v... Những sự vật màu vàng là: tuổi vàng, ngày vàng, lầu vàng, trăng vàng, ngọn cỏ vàng, cát vàng, chiêu dương (vàng), mộ vàng, mộ úa, cát úa...

Sự vật màu xanh là: đồng xanh, dâu xanh, núi xanh, lá xanh, cỏ xanh, trầu xanh, tuôi xanh, đồi nương xanh, rau xanh, lúa xanh, mây xanh, rừng cây xanh, chiều xanh, con trâu xanh, trăng xanh, trời xanh, phấn bướm xanh, mồ xanh, bụi xanh, gió xanh, tóc xanh, rêu xanh, mắt xanh, sông xanh, tre xanh, nhạn xanh, xuân xanh, hàng chữ xanh, cánh cửa xanh, mộng xanh, non xanh...

Chương 3 - Ba Bức Tranh Tuyệt Mỹ

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 3064

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 3 - Ba Bức Tranh Tuyệt Mỹ

Trong hằng ngàn bức tranh và nét vẽ của nhạc sĩ/họa sĩ, tôi chọn thêm ba bức sau đây để thử bàn thêm về sự phong phú về hình tượng của Phạm Duy.

1.- Bài Gánh Lúa hoặc bài Nương Chiều sau đây đều là những bức tranh hiện thực/trữ tình:

Chiều ơi ! Lúc chiều về rợp bóng nương khoai
Trâu bò về rục mõ xa xôi, ơi chiều !
Chiều ơi ! Áo chàm về quảy lúa trên vai
In hình vào sườn núi chơi vơi, ới chiều !
Chiều ơi ! Lúc chiều về là lúc yên vui
Qua đường mòn ngửi lúa thơm ngơi, ới chiều !
Chiều ới ! Chiều ơi ! Chiều ơi !
Thu về đồng lúa nương chiều
Tay dân cầy ngừng giữa làn gió
Lúa ngát thơm trên những cánh nương
Tiếng súng xa nghe lẫn oán thương
Đây nhà nông phá rừng gây luống
Mai về, để lúa trên ngàn
Ta nuôi người gìn giữ non nước
Lúc sức tôi chen với sức anh
Lấy máu tô cho thắm núi xanh
Đem mồ hôi tưới đồng lúa xanh
Chiều ơi ! Lúc chiều về mọc ánh trăng tơ
Cho ngày mùa bài hát nên thơ, ơi chiều
Chiều ơi ! Mái nhà sàn thở khói âm u
Cô nàng về để suối tương tư, ới chiều.
Chiều ơi ! Biết chiều nào còn đứng trên nương
Phố phường nhiều chiều vắng quê hương, ới chiều.
Chiều ới ! Chiều ơi ! Chiều ơi !

Chương 2 - Nhạc Trung Hữu Họa

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 3010

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương - Chương 2 - Nhạc Trung Hữu Họa

Thơ hay nhờ tứ và lời. Tứ cao sâu, lời đẹp. Tứ và lời họp sức làm nên hình tượng sâu vào lòng người. Ở đây tôi muốn nói đến sự giàu có về hình tượng có thể nói là chật chội trong nhạc Phạm Duy. Tôi xin tạm xếp thành ba nhóm như sau:

Hiện thực/lãng mạn/siêu thực.Sau đây là những ví dụ thuộc nhóm :

1. Hiện thực/lãng mạn.

Chàng nghệ sĩ đến nhà cô em chơi rồi bỏ quên cây đàn. Hôm sau chàng đến, thì:

Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồi
Bông hoa trên phím tươi cười
Người tiên tặng đóa hoa đời xinh xinh.
(Cây Đàn Bỏ Quên)

Chương 1 - Nhạc Kịch Nhân Gian

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 2583

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Phần I Người Nghệ Sĩ - Chương 1 Nhạc Kịch Nhân Gian

Toàn bộ tác phẩm của văn hào Honoré De Balzac mang cái tên là Hài Kịch Nhân Gian (Comédie Humaine). Trong đó có hầu hết các nhân vật thuộc các thành phần xã hội hoạt động trong những môi trường rất phức tạp, từ ông nhà giàu keo kiệt, đến vị thầy thuốc miệt vườn, từ người bệnh tưởng đến người nữ đầy tớ thô kệch. Tôi xin gọi toàn thể tác phẩm của Phạm Duy là Nhạc Kịch Nhân Gian.Tuy rằng âm nhạc không dựng nhân vật như tiểu thuyết nhưng khi đọc xong cuốn NGÀN LỜI CA của Phạm Duy, ta thấy như đã sống qua vô số những mảnh đời cùng với những nhân vật hoạt động và tiếng khóc tiếng cười. Những nhân vật này tôi chia ra nhiều loại.

Trước hết là loại bao gồm những nhân vật có tên tuổi, hình dáng, nội tâm, tình cảm rất gần với nhân vật tiểu thuyết. Đó là:

...bà mẹ Gio Linh, bà mẹ Phù Sa, một người mang tên Quốc, người anh đưa em đến trường, hai người lính, người con gái Việt xa rời tổ quốc v.v...

Mở - Phạm Duy, Đường Dài Mà Vui

Details: Written by Xuân Vũ; Hits: 2663

Nửa Thế Kỷ Phạm Duy - Mở - Phạm Duy, Đường Dài Mà Vui

Khách lữ hành lầm lũi đi trong vàng nắng tháng sáu hạ hồng. Trên vai khách không có món hành lý nào ngoài cây đàn. Lá rụng đường chiều lác đác rơi đáp trên mái tóc xanh ngời mà gió muôn phương thổi bồng lên từng lúc. Y trang đã bám đầy bụi đường xa nhưng nét mặt khách vẫn tươi hửng trong nắng, chân vẫn bước nhanh, miệng thì hát nhẩm:

Người đi trên dương gian
Thở hơi gió từ ngàn năm
Gió lung lay Hoành Sơn
Gió dâng cao Biển Đông
. . . . . . .
Người đi trong thanh xuân
Sưởi hương nắng như lửa sống
Máu sôi như sắc trời
Bước nhanh vượt chân đời...

Bỗng thấy một ngôi quán hiện ra trước mặt, bên bờ một dòng suối ngọc reo vui. Chủ quán hiện ra. Bàn tay ngà bứt quả hạnh đào vui vẻ mời khách: ''Chàng hãy cầm lấy rồi lại lên đường, hỡi khách viễn phương! Nhưng chớ có bỏ quên cây đàn và đừng tự hỏi là em yêu anh hay chỉ yêu tiếng đàn anh mà thôi? Em yêu tiếng đàn và yêu cả anh nữa!'' Khách cầm trái hạnh hình tim lên tay, miệng định nói cảm ơn thì cô hàng nhí nhảnh cười rúc rích: ''Anh không nhìn ra em sao? Em là con bé rừng mơ đây!''

Âm Nhạc Phạm Duy

Bên Kia Sông Đuống.

Một Đời Nhìn Lại

Con Đường Cái Quan

Mẹ Việt Nam

Bầy Chim Bỏ Xứ

Minh Họa Kiều

Hàn Mặc Tử

Tình Ca

Kháng Chiến Ca

Dân Ca

Tị Nạn Ca

Nhạc Cảnh

Chương 9 - Hỡi Ôi ! Thân Phận Làm Người

Chương 8 - Con Dế Hát Rong

Chương 7 - Chữ Nhỏ Của Phạm Duy

Chương 6 - Truyện Trong Nhạc Phạm Duy

Chương 5 - Cây Lúa Của Phạm Duy

Chương 4 - Phạm Duy, Họa Sĩ Của Màu Xanh

Chương 3 - Ba Bức Tranh Tuyệt Mỹ

Chương 2 - Nhạc Trung Hữu Họa

Chương 1 - Nhạc Kịch Nhân Gian

Mở - Phạm Duy, Đường Dài Mà Vui

More Articles ...

Tiểu Sử & Tác Phẩm

Tài Liệu

Youtube Videos

Shop

Lưu Niệm Mới Viết

Hình Ngẫu Nhiên

Trang Web

Biên Tập

Liên Kết

Đăng Nhập