Thời Kỳ Thành Lập (1938-45) - Xu Hướng Nhạc Tình - Nhạc Quê Hương
- Chi tiết
- Phạm Duy
- Lượt xem: 3040
Phạm Ngữ
Phạm Ngữ, trong nhóm Ðồng Vọng ở Hải Phòng, có thể là một trong những người đầu tiên đem tình tự quê hương vào Tân Nhạc. Cùng vào lúc các bạn của ông trong nhóm ÐỒNG VỌNG là người anh Hoàng Quý soạn bài hát xưng tụng một cảnh đẹp quê hương là bài Chùa Hương) và người em Hoàng Phú (tức Tô Vũ) viết bài hát vinh danh giòng sông Hát, nơi trầm mình của hai bà Trưng và giòng sông Bạch Ðằng, nơi vẫy vùng của Trần Hưng Ðạo là bài Ngày Xưa (1)... thì Phạm Ngữ nói tới mối tình của một nghệ sĩ đối với quê hương hơn là ca tụng xuông cái đẹp, cái oai của quê hương. Ông soạn hai bài : Trước Cảnh Cao Rộng và Nhớ Quê Hương... Bài Nhớ Quê Hương, với phần phụ soạn lời ca của Hoàng Quý, là bài hát rất phổ biến vào những năm đầu của Tân Nhạc này :
Nhớ Quê Hương
Ðến nay thu tàn
Phương xa kìa chiếc én bay về
Khuất trong non ngàn
Riêng ta nhìn đâu thấy bóng quê
Kìa mấy nếp tranh
Ðằng xa luyến bao làn khói sương
Kìa bóng lá xanh
Còn vương lấy tiếng chuông chùa buông
Sống xa một mình
Ta đau lòng nhớ tới quê nhà
Nước non bao tình
Sao tâm hồn ta thấy sót sa
Buồn nhớ cố hương
Lòng ta có bao giờ thắm tươi
Lúc ta mơ nhìn bóng quê người
Ôi quê hương biết bao tình mến
Ôi quê hương biết bao tình thương
Dẫu phương trời xa ta bao giờ quên
Bóng tre xanh ngắt khi sương chiều xuống
Ôi quê hương biết bao tình mến
Ôi quê hương biết bao tình thương
Thoáng xa xa tiếng sáo trong chiều êm
Tôi im ngồi nhớ quê hương những chiều
Lúc trăng đang dần
Nhô cao đầu trên khóm tre già
Chúng tôi quây quần
Vui nô đùa bên mấy khóm hoa
Hoặc lắng ý nghe
Buồn tiếng sáo mơ hồ ái ân
Phút giây êm đềm đã xa dần...
Tuy vẫn còn là một bài ca thiên nhiên và lãng mạn với cảnh thu tàn, én bay về phương xa, khuất trong non ngàn ... nhưng cảnh vật được gắn liền vào cảnh quê nhà với những nếp tranh, có làn khói sương bao bọc... có thêm bóng lá xanh và tiếng chuông, tiếng sáo diều...Tác giả còn nói rõ là mình buồn nhớ cố hương, cho nên lòng mình có bao giờ thắm tươi ... khi còn phải ở nơi quê người.
Việt Lang
Nhưng có một bài hát rất đẹp về quê hương, dù ra đời rất sớm sủa, từ những năm đầu của thập niên 40 lận, thế mà hơn nửa thế kỷ sau, nó vẫn sống dai dẳng trong lòng người, bởi vì hoàn cảnh lịch sử éo le đã khiến cho hàng triệu người Việt Nam cứ luôn luôn phải xa quê, khi thì bỏ miền Bắc để vào sinh sống ở miền Nam, khi thì bỏ nước ra đi khắp bốn phương trời, mười phương đất... Ðó là bài Tình Quê Hương của Việt Lang :
Ngàn dâu xanh ngắt mấy nếp tranh xa mờ
Tiếng sáo bay dập dìu đường về thôn xưa
Tình quê lai láng dưới trời thu
Khói xây thành chập chùng mây đưa
Cành tơ liễu thấp thoáng ven hồ
Mùa nhớ nhung dòng nước lững lờ
Ta ra đi một chiều thắm
Vang lời ca buồn trong khóm lá
Nỗi u hoài ngày tháng khôn nguôi
Miền xa thương nhớ
Tình quê hương thiết tha buồn lắng
Nhắn theo lời gió
Muà trăng êm, tiếng tơ một chiều còn vương
Ôi buồn nhớ quê hương
*
Lòng trai muôn thuở những bước chân giang hồ
Kiếp sống trong bụi mờ một chiều chia phôi
Ðường đi xa tắp tháng ngày trôi
Nhớ nhung hoài nhạc sầu chơi vơi
Lòng say mê dấn bước ra đi
Vì núi sông ca khúc nguyện thề
Bên nương dâu đường xanh mát
Ta về đây chiều mơ gió ngát
Bóng chiều tà tràn thắm hương quê
Này đây khóm lá, này đây bao nếp tranh mờ khói
Những khi chiều tới
Này đây bao thiết tha êm đềm tình thương
Ôi buồn nhớ quê hương...
Với những câu nhạc dài hơi, với nét nhạc dễ cảm, với nhịp điệu trầm buồn, bài Tình Quê Hương này cũng mang đầy đủ những hình ảnh quê hương nếp tranh mờ khói, bãi cát nương dâu tuyệt vời như bài Nhớ Quê Hương, nhưng có lẽ vì nó là bài hát nhịp đôi cho nên nó phù hợp với nhịp thở của chúng ta hơn là một bài quê hương nhịp ba (valse) của Phạm Ngữ.
Chúng ta cần cám ơn những tác giả này, trong buổi bình minh của Tân Nhạc, đã trao tặng chúng ta những bài hát xanh ngát tình quê. Riêng tôi, lại càng phải mang ơn các bạn đồng nghiệp đó, vì về sau, mỗi khi soạn ra những bài ca tình tự quê hương hay tình tự dân tộc như Tình Ca, Tình Hoài Hương, Em Bé Quê, Vợ Chồng Quê, Bà Mẹ Quê v.v...tôi thấy trong lòng văng vẳng dư âm của hai bài hát nồng ấm này.
Phạm Duy
---------------------------------------------
(1) Tôi sẽ nói tới những bài này trong một chương khác